چاپ سیلک یکی از همان هنرهای قدیمی است که مثل نخ رنگی، از دل تاریخ رد شده و امروز به شکل یک صنعت قدرتمند کنار ما ایستاده. اگر امروز روی یک تی‌شرت طرحی دیدی که انگار رنگش در لباس نفس می‌کشد، یا لوگوی یک برند روی بسته‌بندی با بافتی متفاوت خودش را نشان می‌دهد، احتمال زیاد پشت صحنه‌اش یک قاب سیلک است.
در ادامه، داستان سفر چند هزار ساله این تکنیک را مرور می‌کنیم.
داستان چاپ سیلک از شرق دور شروع می‌شود. جایی بین چین و ژاپن، زمانی که مردم هنوز نه دستگاه چاپ داشتند، نه مرکب‌های امروزی؛ فقط یک ایده داشتند: چطور می‌شود طرح را روی یک سطح منتقل کرد، بدون اینکه قلم یا ابزار مستقیم روی آن بکشد؟
قدیمی‌ترین رد چاپ شابلونی یا همان جدّ چاپ سیلک، به حدود ۲۵۰۰ سال پیش در چین برمی‌گردد. مردم با استفاده از کاغذهای بُرشی و موهای حیوانات، الگوهایی درست می‌کردند و رنگ را از روی آن عبور می‌دادند. این روش برای تزیین پارچه، ظروف و حتی کاغذهای آیینی استفاده می‌شد.
وقتی تکنیک به ژاپن رسید، شکل تازه‌ای پیدا کرد. ژاپنی‌ها پارچه ابریشم را وارد کار کردند؛ همان‌جا بود که نام “Silk Screen” یا چاپ سیلک شکل گرفت. آن‌ها از چسب‌های گیاهی و الگوهای پیچیده استفاده می‌کردند و طرح‌هایی خلق می‌کردند که تا امروز هم الهام‌بخش هنرمندان است.
تا قرن نوزدهم، چاپ سیلک بیشتر یک هنر شرقی بود. اما با گسترش تجارت، کم‌کم راهش را به اروپا پیدا کرد.
در اوایل قرن بیستم، اروپا و آمریکا تازه فهمیدند این روش چقدر می‌تواند در صنعت کاربردی شود. ترکیب قاب چوبی، پارچه ابریشم و مرکب صنعتی باعث شد تولیدکنندگان از چاپ سیلک برای بسته‌بندی، تبلیغات و چاپ روی پارچه استفاده کنند. اینجا بود که چاپ سیلک از یک هنر سنتی به یک صنعت واقعی تبدیل شد.
یکی از نقطه‌های عطف چاپ سیلک، ظهور اندی وارهول بود. هنرمند معروف پاپ‌آرت که با چاپ‌های سیلک خود مثل پرتره مریلین مونرو، دنیا را تکان داد. او نشان داد چاپ سیلک فقط برای صنعت نیست؛ می‌تواند مثل یک قلم‌مو، ابزاری برای بیان هنری باشد.
از آن به بعد، چاپ سیلک تبدیل شد به ترکیبی از هنر، صنعت و تبلیغات.
حالا چاپ سیلک با آنچه ۲۰۰۰ سال پیش بوده زمین تا آسمان فرق دارد.
ماشین‌های اتوماتیک، جوهرهای UV، شابلون‌های مش‌بالاتر و نرم‌افزارهای طراحی باعث شده چاپ سیلک امروز به یکی از پایدارترین و محبوب‌ترین روش‌ها در صنعت چاپ تبدیل شود.
چاپ سیلک مسیری طولانی از هنرهای سنتی شرق تا صنایع نوین امروز را طی کرده. این روش هنوز هم با وجود تکنولوژی‌های جدید، جایگاه خودش را حفظ کرده چون کیفیت، دوام و امکان چاپ روی سطوح خاص چیزی نیست که هر روشی بتواند ارائه کند.
اگر قصد داری برای برندت چاپ پارچه، بسته‌بندی یا تبلیغات خاص انجام بدهی، چاپ سیلک هنوز یکی از بهترین انتخاب‌هاست؛ قدیمی، اما همیشه زنده.
